Meestal wordt deze term gebruikt om een rustig tempo aan te duiden; rustig lopen. Andantino geeft aan dat de wandelpas wel iets minder rustig zou mogen, iets sneller dus.
In de 18de eeuw echter kan het zijn, dat de aanduiding andante niet op de eerste plaats betrekking heeft op het tempo van de wandelpas, maar op de gelijkmatigheid van de stappen.
Bovenstaande geldt natuurlijk alleen voor de stukken die in Barokstijl, de Basso Continuo-stijl, zijn geschreven.
Bij voorbeeld. In de Sonates van Domenico Scarlatti (net als J.S. Bach en Händel geboren in 1685) is de basso continuostijl losgelaten. Deze Sonates vormen vaak een paar. Wanneer de eerste Sonate andante gespeeld moet worden en de tweede allegro, ligt het voor de hand dat het in die gevallen alleen gaat om de tempoverschillen aan te geven. Maar dit terzijde.
In de 18de eeuw kan het dus zijn, dat de aanduiding andante niet op de eerste plaats betrekking heeft op het tempo van de wandelpas, maar op de gelijkmatigheid van de stappen.
In de praktijk betekent meestal dat de achtste noten (met name in de bas) allemaal even lang worden gespeeld. En liefst ook een beetje los van elkaar.
Wanneer men bedenkt, dat iedere musicus in die tijd, niet alleen in Frankrijk, dol was op ‘inégalité’, dan is een ding meteen duidelijk: andante boven een muziekstuk geeft aan dat de componist voor een moment even verlost wilde zijn van het voortdurende hinken.
Dus, omdat andante in de 18de eeuw in veel gevallen op de eerste plaats duidt op de gelijkmatigheid van de beweging (het buiten werking stellen van het inégalité ) en niet in de eerste plaats op het tempo ervan, zal het ons minder verrassen wanneer we bijvoorbeeld de combinatie andante-presto boven een muziekstuk aantreffen.
Bij het toepassen van bovenstaande kennis moeten we er natuurlijk wel voor zorgen, dat we niet gaan marcheren. Ons lopen in gelijke stappen moet elastisch en muzikaal interessant blijven.
Geen militaire parade of zoiets dergelijks.
***
Enkele bronnen nu. Zij zijn op prettige wijze eensluidend. Onderstaande citaten getuigen daarvan.
Sébastien de Brossard. Dictionaire de Musique. 1703.
Johann Gottfried Walther. Musikalisches Lexicon. 1732.
Peter Prelleur. The Modern Musick-Master or The Universal Musician. 1731.
***
Drie voorbeelden uit de praktijk.
J.S. Bach. Trio Sonata IV for Organ. BWV 528.
J.S. Bach. WTC I, 24. BWV 869.
J.S. Bach. Concerto nach Italienischem Gusto. BWV 971.
***